Als integratief hypnotherapeut haal ik vaker cliënten uit trance, dan dat ik ze in trance breng. Dat doen ze namelijk zelf al, daar hoef ik weinig voor te doen. Huh, als hypnotherapeut breng je toch juist mensen in trance? Ja en nee. Ik leg het je graag uit.
Verschillende soorten trance
Wat is nou trance? Er zijn verschillende soorten trance: een natuurlijke trance en een door een therapeut opgewekte (geïnduceerde) trance. Als we met onze aandacht niet in het hier en nu zijn, dan kan je al spreken van trance. Je kent dat vast wel, dat je in de auto of trein rijdt en ineens niet meer weet waar je langs gekomen bent. Ineens ben je bij jouw station (of misschien er al voorbij) of je merkt maar net op tijd dat je afslag er bijna aankomt. Het kan dan lijken alsof je ineens ‘wakker’ wordt. Je hebt dan je aandacht niet bij het hier en nu gehouden, maar je was met je interne focus ergens anders. Dit is een natuurlijke trancetoestand die op een dag meerdere keren kan komen en ook weer gaan. Bijna iedereen herkent deze bewustzijnstoestand en kan hier wel een voorbeeld van noemen.
Onvrijwillige natuurlijke trance
Er is echter ook een natuurlijke vorm van trance waar we ons (nog) minder van bewust zijn, maar die voor pijnlijke situaties en gevoelens kan zorgen. Namelijk een toestand waardoor we in het hier en nu reageren alsof we nog in een oude situatie zitten, een situatie waarin we vroeger pijn ervaren hebben. Dit is vaak een situatie uit onze kindertijd. Als dit gebeurt dan vallen we onbewust, onvrijwillig terug op een oude reactie, die niet past bij het hier en nu. Dit kan je wel een onvrijwillige natuurlijke trance noemen: we worden in het hier en nu geraakt (getriggerd) op een oude pijnplek. Onbewust brengt onze interne navigatie ons van een huidig moment naar een oud gevoel met mogelijk een bijbehorende overtuiging. In een split second voelen we dan de oude emoties van het kind dat we toen waren. Deze emoties komen er dan wél in het hier en nu uit, maar hebben betrekking op een vroegere, voorbije situatie en een oud gevoel. Moeiteloos navigeert ons onbewuste ons van hier en nu naar vroeger. We reageren out of context, vanuit een natuurlijke trance.
Een pleister is van een oude wond gehaald
Je kunt het zo zien: als kind heb je mogelijk vervelende, pijnlijke situaties meegemaakt waaraan een bepaald gevoel gekoppeld is, of een bepaalde overtuiging. Stel je voor dat je ooit, in een reeds vergeten moment de conclusie over jezelf getrokken hebt: “ik ben niet goed genoeg”, dan horen daar vaak ook gevoelens bij: een naar gevoel in je buik misschien, boosheid of verdriet. Op het moment dat in het hier en nu jouw oude overtuiging weer aangeraakt wordt, komen hier ook weer de oude gevoelens bij die worden geprojecteerd op de situatie in het hier en nu. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens een ruzie in jouw relatie, of een gesprek met je manager. Het kan voorkomen dat je daarna blijft zitten met de vraag: “Waarom maakte deze situatie mij nou zo boos of verdrietig?”. Omdat je de oude situatie vergeten bent, kan je vaak niet meer herleiden waar die boosheid of onzekerheid nou vandaan komt. Wel voel je: dit past niet nu. Een pleister is van een oude wond gehaald in het hier en nu en de pijn wordt weer voelbaar. Je bent in een onvrijwillige trance gekomen. Je bent ook in een onvrijwillige trance als je er alles aan doet om wél goed genoeg te zijn, een manier om de pleister op de oude pijn te laten zitten: je gaat dan bijvoorbeeld heel hard werken, pleasen, jezelf aanpassen, vermijden, idealiseren of perfect doen. Alles om die nare overtuiging over jezelf niet te hoeven voelen.
Als therapeut maak ik gebruik van deze natuurlijke trance
Als therapeut maak ik gebruik van deze natuurlijke trance toestanden wanneer die zich voordoen bij cliënten. Dan kan ik, afhankelijk van de situatie, ervoor kiezen om de bestaande trance te verdiepen en om bij het gevoel te blijven. Gevoel wil immers gevoeld worden. Of ik benoem de trancetoestand die ik opmerk, zodat cliënten er naar kunnen kijken en er niet meer helemaal in zitten. In beide gevallen ontstaat bewustzijn over ons handelen in het hier en nu. Zo kunnen oude, onbewuste patronen worden doorbroken. En ontstaat er ruimte om te ervaren wat er echt gebeurt en daarop te reageren.
door Suzanne den Hollander
Hypnotherapeut, examinator bij Academie Hypnos en kunsthistoricus.
