door: Barbelo Uijtenbogaardt (in de TETH: voorjaar 2018)
Rouw bestaat over het algemeen niet uitsluitend uit rouwen over gemis. Er zijn vaak vele factoren die rouw onnodig zwaarder maken. Hier beschrijft Barbelo welke zaken rouw kunnen verergeren, verlengen of verzwaren. Ook beschrijft Barbelo in het kort therapeutische interventiemogelijkheden.
Rouw als emotie wordt meestal in het maaggebied ervaren. Figuurlijk: het nog niet kunnen verteren.
Rouw kan gaan over het gemis van een persoon. Het kan ook gaan over het stoppen van een baan, het missen van een huis of het afsluiten van een periode in je leven, bijvoorbeeld je kind gaat het huis uit. Ook kan het gaan over iets niet meer kunnen of een gemis van een lichaamsdeel. Hier wordt vooral aandacht gegeven aan het gemis van een persoon.
Is de rouw echt heftig na het verlies van een dierbaar persoon, dan is er meer aan de hand. Dan kan het zijn dat er iets niet is uitgewerkt, uitgesproken of afgemaakt. Ook kan het zijn dat een eerdere rouw niet is verwerkt.
Het kan zijn dat de persoon nog iets van de ander die hij mist draagt of dat er ooit iets niet ontvangen is. De rouw is in beide gevallen erger. In het eerste geval omdat de persoon zelf de last zwaarder maakt, mogelijk vanuit verantwoordelijkheid of vanuit een tekort aan vertrouwen. En in het tweede geval gaat het niet alleen om de rouw over de persoon, maar ook over het feit dat datgene wat eerder niet ontvangen was nu zeker nooit meer ontvangen zal worden van de overledene. Dit kan heftig zijn. Dan is er tegelijkertijd een specifieke hoop ontnomen. Tenminste als de persoon dit onder ogen durft te zien.
Als iets niet is uitgesproken bij leven, dan zou dit nog op therapeutische wijze in trance kunnen gebeuren: sprekend met de overledene (de persoon nog in leven of de ziel van nu) op een prettige plek in de natuur die precies hiervoor geschikt is. De therapeut kan deze plek vanzelf op laten komen bij de cliënt, zodat hij hier samen met de ander uit kan spreken wat eerder niet gezegd is. De persoon zelf kan weer ademhalen, verder leven.
Indien iets niet ontvangen is, zoals aandacht, liefde of erkenning, dan kan op een dergelijke plek in de natuur ‘het onvermogen datgene te geven wat zo nodig was’ alsnog aan de ziel worden teruggeven. Dit neutraliseert bij de persoon in kwestie schuld, minderwaardigheid of andere onzekere gevoelens. Hij kan meer zichzelf zijn.
Het bovenstaande kan op dezelfde manier worden uitgevoerd indien de persoon nog wel leeft, nadat het persoonlijke contact verbroken is.
Als degene die je verloren bent het in het leven moeilijk gehad heeft, dan is het lastiger los te laten.
En als je blijft steken in: “wat als…” of: “had ik kunnen voorkomen dat…” dan wordt het als vanzelf zwaarder. De last wordt hierdoor minstens verdubbeld.
Onlangs had ik een meisje in therapie die bang was dat oma zou overlijden. Het verdriet als preventieve rouw was groot. Preventieve rouw is helemaal zo gek nog niet. Ik zelf kon wel eens als puber zittend op de fiets heel verdrietig zijn omdat mijn vader mogelijk er een keer niet meer zou zijn. Hij werd 93, maar mijn preventieve rouw zorgde ervoor dat ik tijdens en na het afscheid niet zoveel meer hoefde te rouwen. Het was allemaal al gedaan.
Het meisje waar ik het over heb: ze droeg het verdriet van oma. “Oma kan het zelf niet dragen”, zo vond zij. Oma verborg haar verdriet inderdaad. Het kostte wel wat uitleg en de zaak van vele kanten bekijken voordat het meisje in trance het verdriet kon teruggeven.
Er was nog wel wat preventieve rouw, maar niet meer zo heftig en zwaar als voor de sessie.