Samenwerking regulier en complementair

door: Barbelo Christina Uijtenbogaardt met voorwoord van neuroloog Emile Keuter

Neuroloog Emile Keuter laat regelmatig weten hoe belangrijk hij de samenwerking met het complementaire veld vindt, vooral met de hypnotherapeuten. Immers hypnotherapeuten werken met het brein, de hersenen.

“Terugkijkend zie ik dat ik in mijn opleidingstijd vaak nog het ontrafelen van een ziekteproces als mijn enige opdracht zag, terwijl voor mij werkend als zelfstandig neuroloog de behandeling pas echt belangrijk werd. En zo kwam het dat ik later, in de loop van het geven van vele behandelingen, me ging realiseren dat ik veel meer moest inzoomen op de patiënt om een ziekterevalidatie- of genezingsproces te kunnen begeleiden. Ik merkte dat de belangrijkste vraag meestal is hoe iemand met zijn ziekte en genezing omgaat en dus niet aan welke ziekte hij lijdt. Huisartsen, internisten en neurologen merken dat bij de helft van de klachten op het spreekuur dit van belang is: het gaat niet altijd over wetenschappelijk medisch begrijpen (hetgeen bij SOLK ook niet is aan te tonen), maar meer hoe kan iemand met zijn klacht omgaan. Zoals een patiënt bij mij met rugpijn: het gaat makkelijk mis met ons lichaam zonder dat wij (artsen) het volgens huidige wetenschappelijke kennis medisch begrijpen. En hoe kan de persoon er dan het beste mee omgaan?

Ik had wel eens iets gelezen over hypnose en ik had een patientje met hevige chronische zenuwpijn, hetgeen haar leven volledig ontwrichtte. Het meisje en haar ouders schrokken er niet voor terug toen ik voorstelde om een therapie in de richting van hypnose te zoeken. Ik vroeg een bevriende therapeute met ervaring in hypnotherapie en natuurlijk begon ook zij direct te vertellen over haar opleider, Barbelo Uijtenbogaardt. Om kort te gaan: het meisje genas zichzelf op bewonderenswaardige wijze met behulp van enkele sessies bij Barbelo. Een grootheid in alle opzichten. Een zeer invoelende, ervaren en begaafde therapeut en ook onderwijzer en organisator van de opleiding in de hypnotherapie in Nederland. Als neuroloog, met bijzondere belangstelling voor lichamelijke klachten die we onvoldoende somatisch kunnen duiden ben ik overtuigd van een noodzakelijke opmars van hypnotherapie als toevoeging aan de geneeskunde. Ik ben dan ook trots dat ik dit voorwoord mag schrijven. Laten we een brug slaan tussen de geneeskundige hulpvraag en hulpverlening en de hypnotherapie.”

Al 45 jaar heeft Barbelo Uijtenbogaardt, pedagoog en hypnotherapeut, samenwerking tussen regulier en alternatief hoog in het vaandel. Als directrice van Academie Hypnos heeft zij diverse symposia georganiseerd rond dit thema. Zij ontdekte in de jaren ’80 dat 5 van de 6 kinderen met buikklachten door middel van toepassing van ontspanningsoefeningen volgens een strikt protocol klachtenvrij waren. En het mooie was dat zij ook ouders in de ontspanning betrok.

Hypnotherapie werkt op het brein. Door de toepassing van hypnotherapie kunnen wij nieuwe gedragingen en overtuigingen aanleren. Hypnotherapie helpt trauma te verwerken waardoor wij weer het vertrouwen in onszelf en het leven herpakken.

De hypnotherapeutische techniek Hersentechnieken, tevens onderdeel van de medische hypnose, kan ervoor zorgen dat pijn draaglijk wordt of verdwijnt en dat mobilisering sneller kan plaatsvinden. We kunnen het zien als in trance revalideren in samenwerking met onze hersenen. 

Rond 1990 werkte ik met kinderen in het AMC die last hadden van fantoompijn. Voor pijnreductie ontwikkelde ik onder meer de Hersentechnieken en daarbij ontdekte ik dat fantoompijn met visualiseren minder werd. Ik had er al doende een viertal technieken voor ontwikkeld, o.m. hersentechnieken, energetische technieken en werken met deelpersoonlijkheden. Hiernaast bleek ook rouwverwerking van invloed. En ik ontdekte hierbij dat door te praten met de hand die er niet meer was, de mate van rouw de heftigheid van de fantoompijn beïnvloedde.

Hersentechnieken zijn technieken waarbij de persoon in zichzelf zenuwbanen kan visualiseren en waarbij hij innerlijk de hersenen vertelt waar het lichaamsdeel ophoudt. De fantoompijn vermindert. 

Met de vier bovenstaande methoden en technieken heb ik diverse kinderen en volwassenen met fantoompijn begeleid. Bij iedereen verminderde de fantoompijn, bij een aantal verdween deze pijn zelfs. Voorbeelden in mijn Handboek getuigen hiervan. Bijzonder was te ontdekken dat rouwverwerking van belang bleek bij het reduceren van fantoompijn. Een meisje van 11 jaar rouwde heftig samen met haar hele familie toen haar been was afgezet. Het been werd begraven. Ze had geen fantoompijn. Dit is beslist interessant voor nader onderzoek.

Hersentechnieken kunnen ook op de volgende manier visueel worden toegepast: namelijk door imaginair de verbindingen van de hersenen naar de plekken in het lichaam te verbeteren of van kleur te veranderen. Zo kan door innerlijke visualisatie van de zenuwbanen juist wel het gevoel in een lichaamsdeel meer worden gevoeld en de functie ervan verbeteren, zoals hieronder bij de vrouw met Guillain Barré en het meisje met het ongeluk aan het klimrek. 

Door de therapeutische toepassing van hypnotherapie kan de werking van onze ogen verbeteren. Ik had een volwassen cliënt die in een regressie uitkwam bij de beleving van de ophanging van zijn vader. Vader pleegde zelfmoord hangend aan zijn eigen bed. Mijn cliënt was toen drie jaar oud en lag in bed in dezelfde kamer. Hij zei toen tegen zichzelf: “dit wil en kan ik niet zien!” Hij zag toen direct daarna moeilijk en had een sterke bril nodig. Hij vertelde me als volwassene na deze sessie dat hij door het verwerken van dit – vreselijke – trauma zijn bril niet meer nodig had.

Een vrouw zag weer beter nadat zij een als kind ervaren ongelukje met haar oog verwerkte en ook de erbij ontwikkelde overtuiging over zichzelf veranderde.

Door de therapeutische toepassing van hypnotherapie kan pijn verminderen of zelfs verdwijnen. Dit ontdekte ik in het AMC bij het begeleiden van kinderen bij botboringen. Door hen te laten visualiseren dat zij ergens anders waren, dus niet in de behandelkamer, maar ergens anders iets leuks aan het doen waren, hadden zij tijdens de behandeling geen pijn. Natuurlijk werd dit met ontspanningsoefeningen en visualisaties ‘voorgeoefend’.

Wunderinck zei: “met hoe meer zintuigen je in de beleving elders bent, hoe meer je dissocieert”. Dus hoe minder pijn je dan zult hebben.

Het kind dat ervoor koos om via een koptelefoon naar muziek te luisteren, gilde van de pijn tijdens de behandeling. Hij dacht hiermee voldoende afgeleid te zijn. Door de koptelefoon was er geen interactie mogelijk en was het dus niet mogelijk een trance ervaring te induceren opdat hij elders zou zijn in de beleving om niet te voelen wat hier gebeurde. De kinderen ontvingen toen nog geen narcose bij deze behandelingen.

Een 81-jarige cliënt komt bij me omdat hij al 50 jaar veel pijn heeft in zijn borst. Hij had van zijn arts jarenlang medicatie ontvangen, maar niets hielp. Wij doen enkele sessies, overwegend met medische hypnose: hij ontdekt dat hij alsnog de verwachting heeft datgene te krijgen wat hij van zijn vader niet had ontvangen: de bevestiging dat hij goed is zoals hij is. Het woord ‘verwachting’ deed wonderen. Zijn pijn is na deze bewustwording overgegaan en hij liet zijn verwachtingen en dus ook zijn teleurstellingen los. Pijnreductie werkt dus ook bij ouderen, niet alleen bij kinderen.

Door de therapeutische toepassing van hypnotherapie [in veel gevallen ook met medische hypnose] is het mogelijk dat mobilisering sneller plaatsvindt. Neuroloog Emile Keuter verwijst mij een meisje door [hij noemt haar ook in zijn voorwoord]: zij heeft tijdens een spelletje op het schoolplein bij het klimrek een ongeluk gekregen waarbij haar arm een flinke ruk kreeg en zenuwen beschadigd raakten. Zij heeft al twee jaar pijn en gebruikt de arm niet meer en houdt deze stijf tegen haar lichaam. We doen enkele sessies en al direct na de eerste sessie gaat het beter met haar. Wij zijn vooral bezig geweest in trance te visualiseren wat zij zo graag weer wil kunnen. Het eerste wat wij aanpakken is zwemmen, dit deed zij zo graag. En een paar weken later zwemt zij weer. Moeder zegt: “ik heb mijn kind terug!”

Hoewel de methode wel iets anders is, kunnen we het bovenstaande vergelijken met het visualiseren door sporters en prestaties: de prestaties worden beter na het eerst visualiseren ervan.

Een ander voorbeeld over Hersentechnieken en innerlijke visualisatie: Ik had een cliënt met een zeldzame complicatie na een griep: Guillain Barré. Dit is een verstoring in het zenuwstelsel. Zij was volledig verlamd. Heel geleidelijk herstelde dit enigszins. Zij kwam bij mij wiebelend achter een rollator aangelopen. Ze voelde zich als een duikelaarpop, zo wiebelig. We doen hersentechnieken en zij beoefent deze hersentechnieken dagelijks. Deze vrouw loopt binnen enkele weken weer goed en is vol zelfvertrouwen. Ze zegt dat dit het beste is wat haar in alle behandelingen is overkomen.

Enkele jaren later schreef zij mij: “Wat mij het meeste trof bij de eerste sessie was dat u gelijk door had dat ik me net een duikelaar (tuimelaartje) voelde. Ik voelde me altijd wankel en topzwaar. Dit gevoel verdween bij de eerste twee à drie sessies, waardoor mijn gevoel van eigenwaarde steeg. Ik werd weer net zo zelfbewust als vroeger en durfde weer langer te staan. Dit was voor mij een enorme stap vooruit. Wij hebben het thuis nog regelmatig over uw therapie en ik blijf zeggen dat dit voor mij het beste is geweest van alles wat ik heb geprobeerd.”

Het blijkt dat hoofdpijnen en buikpijnen te maken kunnen hebben met onverwerkt verdriet, rouw die nog knaagt, verlies. Dit kan wel hardnekkig zijn en in therapie enige tijd kosten, omdat gedrag aangepast dient te worden en verlies verwerkt. Het is belangrijk te onderzoeken wat zich onder de klachten aan persoonlijke processen bevindt. Dit kan worden onderzocht via ideomotorische vingersignalen, onbewuste verbindingen tussen persoonlijke processen en fysiek functioneren kunnen dan bewust worden gemaakt.

Het lijkt erop dat door hoge tijdsdruk en weinig persoonlijke ruimte – iedereen heeft het druk – pijnklachten toenemen. Het spreekt daarom vanzelf dat ook de sociale omstandigheden en werksituaties onderzocht worden: hoe gaat de persoon met zichzelf en met anderen om? Draagt hij teveel verantwoordelijkheid of voelt hij zich snel schuldig? Het blijkt in de praktijk dat veel pijnklachten voortkomen uit het dragen van teveel verantwoordelijkheid. ‘De wereld op de schouders dragen’. Ook hier: door bewustwording kan worden losgelaten en kunnen klachten verdwijnen. 

Medische hypnose omvat voor volwassenen zo’n 24 technieken en methoden die binnen de hypnotherapie kunnen worden gegeven. We noemen deze technieken ‘snorkelen’ binnen de hypnotherapie. Het mooie is dat een hypnotherapeut ook diep traumatisch werk in trance kan doen, waardoor hij tevens in staat is, indien de persoon in diep trauma komt, intense diepgaande processen [‘diepzee duiken’] te begeleiden.

Medische hypnose omvat onder meer ontspanningsoefeningen, visualisaties, imaginaties, hersentechnieken en diverse vormen van interne focus op lichamelijke klachten. Hierdoor kan duidelijk worden welk gedrag of overtuiging iemand heeft dat hem of haar belemmert. Meestal zijn deze patronen, die bewust worden, eerst onbewust. Door bewustwording is het mogelijk te komen tot verandering. 

Men hoeft hier niet voor te ‘diepzee duiken’. Door ‘licht snorkelen’ in trance blijken mensen emoties (verdriet of boosheid) te kunnen loslaten. De deksel hoeft maar even te worden opgelicht van de emotionele stoofpot om deze emoties los te stomen. Door de aandacht naar binnen te richten en innerlijke zintuigen de kans te geven, kan naar voren komen wat zo graag gehoord wil worden. Dit kan bij meditatie gebeuren, maar vooral bij licht therapeutisch begeleide trance.

Hypnotherapie kan een preventieve, maar ook een herstellende of onderhoudende werking hebben.

Het is daarom van belang samen te werken. Door regulier en alternatief samen te werken kan er een tweesporen beleid worden gestart. Tevens kan door de toepassing van hypnotherapie en de preventieve werking ervan worden voorkomen dat dure en belastende behandelingen nodig zijn.

Zelf zou ik nog wel onderzoek willen doen over: pijnreductie bij fantoompijn met behulp van Medische Hypnose en over geluidreductie bij tinnitus met behulp van Medische Hypnose.

Samen kunnen we de brug slaan en nog veel meer mensen helpen!